MARDİN'İN TARİHİ HANLARINDAN KESİTLER (2)

Bundan bir süre önce birincisini yazarak sizinle paylaştığım 'Mardin'in Tarihi Hanlarından Kesitler' yazımın ikincisini sizinle paylaşmak bu güne nasip oldu. Bu gibi yazılar malumunuz uzun araştırma gerektirdiği için biraz zaman ister. Bu nedenle sizlerden helallık diliyorum. Bu günkü yazımda sizlere Mardin'in kadim tarihinde yer edinmiş Arasa Bedestanı, Han Bety Çeçço, Yıldız Hamamı, Hasan Ammar Çarşısı, Uncular çarşısı (Sok-il Dakék) gibi günümüze kadar gelmiş birçok han, hamam ve çarşılardan kısada olsa bahsetmeye çalışacağım. Keyifli okummalar... Yazıma Arasa Bedestanından başlamak istiyorum. Günümüzde 1. Cadde üzerinde bulunan ve baharatçılar çarşısı olarak da bilinen tarihi kapalı çarşı (Arasa Bedestanı) o dönemlerde han olarak kullanılmıştır. Bu tarihi han Hasan ve Zeki Daravi adında iki hancı tarafından işletiyordu. Dönemin büyük hanlarından biri olarak biliniyor. Burada sekiz nalbant ve birçok seis çalışıyormuş. Han iki katlı ve üç kapılıdır. Birinci katta atlar, develer ve katırlar yerleştirilirken, ikinci katta ise kervancılar konaklarmış. Hasan ve Zeki Daravi’nin himayesinde (arasa hanı) dışında aynı civarda irili ufaklı birçok han da mevcutmuş. Cumhuriyet meydanının alt kısmında bulunan ve hala hamam olarak aktif olan Yıldız Hamamı da han olarak kullanıldığı rivayet edilir. Burası Halil Hamre (Halil Kırmızıoğlu) tarafından işletiliyormuş. Bunların dışında -Han Bety Çeçço- Mevki olarak birinci cadde üç yol mevkiinde bulunan Gençlik Ofisinin hemen sağında bulunan tarihi bir binanın zemin katında bulunuyor. Bu han Yasin Çeçen tarafından işletiliyormuş. Burası son zamanlarda çeşitli meslek erbabı tarafından imalat atölyesi olarak da kullanılmış olsa da şu anda atıl durumdadır. Ana girişi 1. cadde üzerindedir. Aynı zamanda bu hanın yanında Hacı Rammo hamamı da bulunuyordu. Hemen hemen her hanın bitişiğinde yada yakınında mutlaka hamam bulunurmuş. Yoldan gelen kervancılar, hanlara yerleştikten sonra bu hamamlara geçip temizlenerek, yol yorgunluklarını da atarlarmış. Daha sonra beraberinde getirdikleri kervan mallarını tarihi Hasan Ammar yada Babussor çarşılarında pazarlarmış. Hasan Ammar çarşısından bahsetmişken tabiki burada da irili ufaklı hanlar mevcuttu. Bunlardan biriside Han Ğeno bu han Gani Tuğmaner tarafından işletilmiş. Yine Hasan Ammar çarşısının hemen alt tarafından bulunan ve Mardin'in geneline Sok-il Dakék (Uncular çarşısı) mevcuttu. Burada un ticareti yapılıyormuş, onlarca un değirmeni mevcutmuş. Köylü buğdayını burada öğüterek un yaptıktan sonra köy yolunu tutarmış. Köyü uzak olan köylüler ise yine burada bulunan tarihi Han Hilmo'da konaklıyorlarmış. Bir önceki yazımda belirttiğim gibi bu hanlar mutlaka çarşıların, camilerin ve hamamların olduğu yerlerde kurulurmuş. Kervancılar veya köylüler uzun yoldan geldikleri için hamamda yıkanır, camide ibadetini ifa eder ve getirdiği mallarını da bu çarşıda satarmış. Sizi fazla yormadan bu günkü yazımı burada noktalıyorum. Bir daha ki yazıda buluşmak dileğiyle...